| تحلیل خویشکاری در قصۀ کک به تنور . |
| کد مقاله : 1017-CNF |
| نویسندگان |
|
زهره پارسیان * دانشجوی کارشناسی پیوستة رشتة آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان شهرکرد، مهمان پردیس بنت‌الهدی صدر قزوین. |
| چکیده مقاله |
| بخشی از ادبیات عامیانۀ هر ملتی را قصه‌های کودکانۀ آن تشکیل می‌دهد و کک به تنور یکی از متل‌های عامیانۀ فارسی است. خویشکاری یا کارهایی که شخصیت‌های قصه‌های عامیانه انجام می‌دهند؛ صرف نظر از هویتِ کنندۀ کار و چگونگی انجام آن، ثابت و مشخص است. ریخت‌شناسی قصۀ پراپ، خویشکاری‌های محدودی را برای شخصیت‌های قصه‌های عامیانه درنظرگرفته است. پرسش ما در این پژوهش آن است که شخصیت‌های قصۀ کک به تنور، چه خویشکاری‌هایی دارند؟ آیا خویشکاری شخصیت‌های قصۀ کک به تنور، طبق نظم طبیعی قصه‌های عامیانه پیش می‌رود یا جابه‌جایی در آن رخ داده است؟ آیا همۀ شخصیت‌ها خویشکاری خود را پذیرفتهاند و با اجتماع همراهی میکنند؟ قصۀ کک به تنور درون‌مایه نوع‌دوستی دارد و کنش فردی را در تضاد با کنش جمعی قرار می‌دهد. ساختار این قصه از حیوان آغاز میشود و سپس به گیاه و بعد به انسان منتقل میشود و دوباه با چرخۀ بازگشت با حیوان پایان میپذیرد. هدف این مقاله بررسی خویشکاری شخصیت‌ها است. در نگاه کلی سه خویشکاری دور شدن، قدغن یا دعوت و دستور (صورت عکس قدغن)، و سرپیچی در قصۀ کک به تنور وجود دارد. نتیجه حاکی از آن است که اجتماعی از تمامی مظاهر حیات و جانداران (انسان، حیوان، گیاه) در نقش قهرمان ظاهر می‌شوند و اغلب خویشکاری‌های یکسانی (سوگواری) دارند ولی هر عضوی از این اجتماع که راه فردیت در پیش بگیرد و هنجارگریزی کند، خویشکاری متفاوتی ارائه دهد مورد سرزنش قرار می‌گیرد. در نهایت بسته به اینکه قصه در چه زمانی بازخوانی شود می‌توان آن را طنز یا سخره درنظرگرفت. |
| کلیدواژه ها |
| خویشکاری، پراپ، کک به تنور، قصه‌های فولکلور کودکانه |
| وضعیت: پذیرفته شده |